Stefan Korboński

---

Życiorys

Młodość

Stefan Korboński był synem Stefana Korbońskiego, który pełnił funkcję sekretarza sądowego, oraz Władysławy, pochodzącej z rodziny von Körner. Po śmierci ojca w 1910 roku, rodzina osiedliła się w Częstochowie, gdzie młody Stefan kontynuował naukę w lokalnym gimnazjum, które obecnie nosi imię Henryka Sienkiewicza. Jako uczeń, od stycznia do maja 1919 roku, brał czynny udział w obronie Lwowa, dla której porzucił zajęcia szkolne. W lipcu 1920 roku zgłosił się do wojska w czasie konfliktu polsko-bolszewickiego, będąc żołnierzem 29 Pułku Strzelców Kaniowskich. Po zakończeniu walk powrócił do nauki w częstochowskim gimnazjum.

W 1921 roku zaangażował się w III powstanie śląskie, lecz po 15 dniach przydziału na froncie musiał wrócić do Częstochowy, aby zdawać maturę. Za swoje działania w powstaniu otrzymał odznaczenie w postaci Krzyża na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi.

Dwudziestolecie międzywojenne

W latach dwudziestych XX wieku Korboński osiedlił się w Słupcy, gdzie podjął pracę jako nauczyciel w pobliskich Pyzdrach. Następnie kontynuował kształcenie na studiach prawniczych, które ukończył na Uniwersytecie Poznańskim. Po zakończeniu studiów związał się zawodowo z Prokuraturą Generalną w Poznaniu, a w 1929 roku rozpoczął własną praktykę w kancelarii adwokackiej w Warszawie. W 1925 roku znalazł się w gronie osób związanych z ruchem ludowym, przystępując do PSL „Wyzwolenie”, a później aktywnie uczestniczył w działalności Stronnictwa Ludowego. W 1930 roku wziął udział w Kongresie Centrolewu, znanego jako Kongres Obrony Prawa i Wolności Ludu, który odbył się w Krakowie. Od 1936 roku pełnił funkcję przewodniczącego SL w województwie białostockim.

Korboński awansował na stopień podporucznika, który uzyskał z dniem 1 lipca 1925 roku w korpusie oficerów rezerwy piechoty. W 1934 roku, jako oficer w stanie gotowości, figurował w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Warszawie. Wysoki priorytet miał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I, co oznaczało, że był przygotowany do użycia w kontekście konfliktu zbrojnego.

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej oraz w trakcie kampanii wrześniowej, Korboński służył w 57. pułku piechoty. Wkrótce po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 roku jego oddział znalazł się na obszarze okupowanym przez Armię Czerwoną; został wzięty do niewoli radzieckiej, jednakże zdołał uciec i wrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął działalność konspiracyjną w ZWZ i AK. Jednocześnie aktywnie uczestniczył w pracach podziemnego Stronnictwa Ludowego „Roch”. Korboński oraz jego żona Zofia prowadzili radiostację, która regularnie przekazywała informacje do Londynu z terenów okupowanych. Radia to, umiejscowione w Anglii, wykorzystywało szybki serwis Korbońskich, by sprawiać wrażenie funkcjonującej wewnątrz kraju.

Stefan był także członkiem Głównej Rady Politycznej i od 1940 roku znalazł się w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym, gdzie w kwietniu 1941 objął funkcję szefa Kierownictwa Walki Cywilnej, odpowiadając za organizację cywilnego ruchu oporu oraz koordynację działań sądów podziemnych. Z lipca 1943 roku pełnił rolę szefa Oporu Społecznego w Kierownictwie Walki Podziemnej.

Po rozpoczęciu powstania warszawskiego w sierpniu 1944 roku, objął stanowisko dyrektora Departamentu Spraw Wewnętrznych w Delegaturze Rządu RP na Kraj. Jego zaangażowanie w walki wybuchające w stolicy zaowocowało odznaczeniem Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari przez dowódcę AK. Po aresztowaniu Jana Stanisława Jankowskiego przez NKWD w marcu 1945 roku, Korboński przejął obowiązki Delegata Rządu RP na Kraj, które sprawował do aresztowania w czerwcu 1945. W rzeczywistości, był również przewodniczącym Rady Jedności Narodowej.

Po uwolnieniu z rąk komunistów zdołał powrócić do praktyki adwokackiej, angażując się w działalność w ruchu ludowym. Został członkiem ścisłego kierownictwa Polskiego Stronnictwa Ludowego, które pełniło rolę największej opozycji wobec komunistycznych władz. W styczniu 1947 roku, w wyniku wyborów parlamentarnych, został posłem na Sejm Ustawodawczy z ramienia PSL. W obliczu wzrastających represji ze strony władz zdecydował się w 1947 roku na ucieczkę. Przyspieszyło to zwłaszcza odejście prezesa PSL, Stanisława Mikołajczyka. W październiku i listopadzie tego samego roku, wraz z żoną Zofią, emigrował do Szwecji, a następnie osiedlił się w USA, gdzie aktywnie angażował się w życie publicystyczne oraz polityczne polskiej emigracji.

W Stanach Zjednoczonych pełnił zadania przewodniczącego Polskiej Rady Jedności oraz przewodniczącego polskiej delegacji do Zgromadzenia Europejskich Narodów Ujarzmionych ACEN. Był wielokrotnie przewodniczącym ACEN, a także członkiem Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce i Międzynarodowego PEN Clubu na Uchodźstwie. W czasach PRL Korboński był jednym z tych emigrantów, których nazwisko było objęte cenzurą, zakazującą jakiejkolwiek wzmianki w mediach.

Stefan Korboński jest autorem wielu publikacji, zarówno w języku polskim, jak i angielskim, które koncentrują się szczególnie na dziedzictwie Polskiego Państwa Podziemnego oraz Armii Krajowej, takich jak:

• W imieniu Rzeczypospolitej Paryż: Instytut Literacki, 1954,
• W imieniu Polski Walczącej Londyn: B. Świderski, 1963,
• Polskie Państwo Podziemne Paryż: Instytut Literacki, 1975,
• Między młotem a kowadłem Londyn: Gryf, 1969,
• W imieniu Kremla Paryż: Instytut Literacki, 1956,
• The Jews and the Poles in World War II New York: Hippocrene Books, 1989.

Napisana przez niego powieść nosi tytuł:

• Za murami Kremla New York: Bicentennial Publishing Corporation, 1983.

W 1973 roku otrzymał nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego za swoje osiągnięcia literackie. Zmarł w 1989 roku, a jego prochy zostały pochowane na cmentarzu polskim w Doylestown. We wrześniu 2012 roku ogłoszono plan sprowadzenia jego prochów do Polski, do Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie, a pogrzeb Stefana i jego żony odbył się tam 1 października tego samego roku.

Ordery i odznaczenia

Stefan Korboński został odznaczony licznymi nagrodami, które stanowią hołd dla jego wkładu w historię oraz wolność Polski. Poniżej znajduje się lista wyróżnień, które honorują jego zasługi:

• Order Orła Białego – pośmiertnie (przyznany 29 listopada 1995, w uznaniu jego ogromnych zasług dla niepodległości i chwały Rzeczypospolitej Polskiej),
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (przyznany 2 października 1944, za mężną postawę wobec wroga oraz nieustraszone kierowanie Walką Cywilną),
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (przyznany 3 października 1944, za postawę wobec wroga oraz wyróżniające się zasługi organizacyjne w trakcie konspiracji oraz Powstania Warszawskiego),
• Medal Niepodległości (1930),
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi II klasy (1933),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Krzyż Armii Krajowej (1969),
• Medal Wojska, przyznany czterokrotnie (10 września 1969),
• Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania),
• Medal of Valor (Medal Zasługi Legionów Amerykańskich) (14 lipca 1979),
• Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (12 marca 1981).

---

Oceń: Stefan Korboński

---