Abraham (Jakub) Krzepicki, urodzony 18 sierpnia 1915 roku w Prasze, to postać, która pozostawiła niezatarte ślady w historii. Zginął prawdopodobnie 22 kwietnia 1943 roku w Warszawie, jednak jego życie i dokonania wciąż budzą zainteresowanie.
Krzepicki był uciekinierem z obozu zagłady w Treblince, gdzie doświadczył niezwykłych okoliczności i ogromnych dramatów. Jego relacje z tego miejsca, spisane w podziemnym archiwum warszawskiego getta, stanowią cenne źródło wiedzy o realiach holokaustu oraz codziennych zmaganiach Żydów.
Warto również zaznaczyć, że był członkiem Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB), co podkreśla jego odważną postawę i zaangażowanie w walkę przeciwko opresji.
Życiorys
O życiu oraz rodzinnych korzeniach Abrahama Krzepickiego dostępnych jest jedynie ograniczonych informacji. Głównym źródłem wiedzy są jego osobiste relacje oraz zapiski, które można znaleźć na zdjęciu dołączonym do dokumentów przechowywanych w archiwum grupy Oneg Szabat.
Krzepicki przyszedł na świat w Praszce. W 1928 roku przeprowadził się z rodziną do Gdańska. Służył w Wojsku Polskim. W trakcie wrześniowej wojny obronnej w 1939 roku został wzięty do niewoli przez Niemców, jednak zdołał zbiec i dotrzeć do Warszawy. W czasie niemieckiej okupacji przebywał w warszawskim getcie, gdzie pracował w fabryce sztucznego miodu i cukierków „Palma” przy ul. Zamenhofa 19.
W dniu 25 sierpnia 1942 roku, podczas masowej deportacji z getta warszawskiego, został wysłany do obozu zagłady w Treblince. Po przybyciu do obozu przeszedł selekcję, co pozwoliło mu uniknąć mrocznej śmierci w komorze gazowej. 13 września 1942 roku udało mu się uciec, ukrywając się w wagonie z odzieżą, która była transportowana z obozu. Następnie znalazł schronienie w Stoczku, gdzie był świadkiem likwidacji miejscowego getta oraz deportacji jego mieszkańców do Treblinki II. Do Warszawy powrócił pod koniec września 1942 roku, już po zakończeniu masowej akcji deportacyjnej.
W warszawskim getcie Krzepicki miał okazję złożyć obszerną relację dla członków grupy Oneg Szabat. Jego zeznania zostały spisane przez sąsiadkę, Rachelę Auerbach, a cały proces dokumentacji trwał od 28 grudnia 1942 do 7 marca 1943 roku. Dodatkowo, wstąpił do Żydowskiej Organizacji Bojowej. Zginął prawdopodobnie 22 kwietnia 1943 roku w czasie powstania w getcie warszawskim.
Obaj rodzaje relacji Krzepickiego – pełna i skrócona – zostały opublikowane w 13. tomie edycji Archiwum Ringelbluma zatytułowanym „Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć”. W 2017 roku ukazała się także książka wydana przez Żydowski Instytut Historyczny, noszącą tytuł „Człowiek uciekł z Treblinki… rozmowy z powracającym”, w której zawarto relacje Krzepickiego.
Przypisy
- a b c d e f Anna Majchrowska: Człowiek uciekł z Treblinek... Historia Jakuba Krzepickiego. jhi.pl. [dostęp 09.08.2024 r.]
- a b c Abram Jakub Krzepicki – więzień T2. muzeumtreblinka.eu. [dostęp 09.08.2024 r.]
- a b c d e f Ewa Wiatr, Barbara Engelking, Alina Skibińska (opr.) – Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 13, Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć: Pomiechówek, Chełmno nad Nerem, Treblinka (Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2013) str. 137
- Relacja Abraham Krzepickiego opublikowana Ewa Wiatr, Barbara Engelking, Alina Skibińska (opr.) – Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 13, Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć: Pomiechówek, Chełmno nad Nerem, Treblinka (Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2013) str. 201–202
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Artur Sygulski | Mikołaj Czechowicz | Markus Silberstein | Waldemar Jama | Konrad Wagner | Arnold Stiller | Władysław Łucki | Izrael Sudowicz | Antoni Szymański (duchowny) | Aleksander Samuel Konarski | Bogusław Sygulski | Daniel NeufeldOceń: Abraham Krzepicki